مهارت بسکتبال دوره اول متوسطه

زمین زدن توپ با یک دست و به صورت قانونی که بدون وقفه و یا قرار گرفتن دست به زیر توپ باشد را دریبل می گویند.دریبل از مهارت های کلیدی بسکتبال است که بازیکنان کوتاه قد و همچنین بازیکنان بلند قامت هر تیم، باید بر آن تسلط داشته باشند. همچنین دانش آموزان باید دریبل را با هر دو دست بیاموزند، در غیر این صورت، یک مدافع خوب می تواند با شناسایی این نقطه ضعف، دانش آموز صاحب توپ را به سمتی هدایت کند که مجبور به استفاده از دست ضعیف خود شود. از دریبل می توان برای حرکت توپ در داخل زمین بسکتبال، بهبود زاویه برای انجام پاس مطمئن، نفوذ به سمت سبد یا ایجاد موقعیت بهتر برای شوت استفاده کرد. همچنین هنگامی که امکان پاس دادن وجود نداشته باشد، می توان برای کاهش فشار دفاعی از دریبل استفاده کرد.

دریبل از جمله مهارت هایی است که غالباً امکان استفاده بیش از اندازه از آن وجود دارد. این استفاده بیش از حد، باعث کاهش سرعت حمله و سهولت دفاع از آن می شود. به طور کلی انتقال توپ با پاس سریع تر از دریبل یک بازیکن در همان فاصله است. رعایت دو قانون ساده زیر، به ویژه برای آموزش به دانش آموزان مبتدی توصیه می شود :

1. از دریبل در موقعیتی استفاده شود که امکان پاس دادن وجود ندارد.
2. پیش از آنکه امکان پاس دادن یا کسب امتیاز به وجود آید نباید دریبل متوقف شود.

اصول دریبل

• سر، چانه و چشم ها بالا، از نگاه کردن به توپ خودداری شود.
• در حالت آماده برای حرکت بعدی، یعنی با تعادل و پاها بازتر از عرض شانه، زانوان قدری خمیده و بدن کمی متمایل به سمت جلو، دریبل انجام شود.
• دریبل با انگشتان دست انجام شود، از تماس توپ با کف دست خودداری شود.
• از آرنج دست دیگر و بدن به صورت قانونی برای محافظت از توپ استفاده شود.
• دریبل با هدف انجام شود.
• توانایی دریبل با هر دو دست به وجود آید.
• از دریبل بیش از اندازه خودداری شود.
• دریبل در محل های شلوغ تصمیم خوبی نیست.
• از تغییر سرعت در دریبل استفاده شود.
• تمرین پیوسته و فراوان موجب تسلط بر این مهارت است.

انواع دریبل

الف ) انواع متداول دریبل در حال سکون به شرح زیرند :

1. دریبل کنترلی ( کوتاه )

 دریبل کنترلی یکی از انواع بسیار متداول دریبل است که در آن دانش آموز پای سمت توپ را عقب تر قرار داده و از ساعد دست دیگر، جهت حفاظت قانونی از توپ در برابر مدافع استفاده می کند.

• توپ در سمتی که از مدافع دورتر است، پایین تر از زانو، سریع، با قدرت و محکم دریبل زده شود.

2. دریبل حفاظتی  

دریبل حفاظتی دریبلی است که تحت فشار دفاعی استفاده می شود و بازیکن دریبل زن بدن خود را بین توپ و مدافع حائل می کند.

• در این شرایط توپ باید در کنار پای عقب ( دورتر از مدافع ) به زمین برخورد کند.
• پای جلو و لگن نیز باید به صورتی قرار گیرد که توپ را در برابر مدافع بپوشاند.
• علاوه بر این از ساعد دست دیگر نیز باید برای حفاظت توپ در برابر اقدام احتمالی مدافع به توپ ربایی استفاده شود. حتماً توجه شود که از این دست نباید به هیچ شکلی برای هل دادن یا حمله کردن به مدافع استفاده شود.
• توپ در سمتی که از مدافع دورتر است، پایین تر از زانو، سریع، با قدرت و محکم دریبل زده شود.

3. دریبل با تعویض دست در جلوی بدن  

تعویض دست معمولاً در شرایطی انجام می شود که مدافع در فاصله کافی از بازیکن دریبل زن قرار داشته باشد؛ زیرا در غیر این صورت، مدافع، به ویژه اگر در حال حرکت نباشد، به راحتی می تواند توپ ربایی کند.

• دانش آموز در حالت دریبل کنترلی مشغول به دریبل شود.
• دانش آموز باید با دریبل در یک طرف بدن خود، مدافع را وادار به عکس العمل به آن سمت کند. سپس با دریبلی کوتاه و سریع، دست دریبل خود را با انتقال توپ از جلوی بدن خود، تعویض کند. این حرکت تنها با تماس توپ و انگشتان دست دریبل و با استفاده از حرکت مچ همان دست در جهت دست دیگر انجام شود.
• همزمان با تعویض دست دریبل، پای جلوی ( حفاظت کننده از توپ ) نیز به عقب رفته و پای دیگر برای حفاظت از توپ به جلو حرکت کند.
• بلافاصله پس از تعویض دست دریبل، دست دیگر با حائل شدن بین توپ و مدافع وظیفه حفاظت از توپ را بر عهده می گیرد.

نکته: در مراحل بعدی امکان تعویض دست در حالت ساکن و از پشت بدن نیز میسر است.

دریبل در حال حرکت

پس از اینکه بازیکنان با اصول و نحوه دریبل در حالت ساکن آشنا شدند، امکان معرفی انواع متداول این مهارت در حال حرکت نیز فراهم می شود. در این مرحله نیزدانش آموزان باید به طور پیوسته اصول و قوانین اصلی این مهارت را نیز در نظر داشته باشند.

 انواع متداول دریبل در حال حرکت به شرح زیرند :

1. دریبل کنترلی در حال حرکت ( دریبل قدرتی )

 این نوع دریبل که نوع پیشرفته تری از دریبل کنترلی است با حرکت پاها همراه می شود به صورتی که همچنان از توپ حفاظت شود.

کلیه مواردی که در انجام دریبل کنترلی در حالت سکون ذکر شد در حال حرکت نیز باید رعایت شوند.

2. دریبل بلند ( سرعتی )

برای انجام دریبل بلند و در حال دویدن، دانش آموز باید توپ را به سمت بیرون و جلو دریبل زده و به دنبال آن بدود. در این حالت توپ باید در ارتفاع بالاتر، حدود ارتفاع کمر یا قدری بالاتر دریبل زده شود. هر چه سرعت بازیکن بالاتر باشد باید دریبل بیرون تر و بالاتر باشد.

3. دریبل با تغییر سرعت  

دریبل تغییر سرعت یا مکث در دریبل، با تغییر سرعت در دریبل قدرتی انجام می شود تا مدافع تصور کند که بازیکن دریبل زن در حال توقف یا تغییر مسیر است.

• دانش آموز در حال حرکت باید با کاهش سرعت و یا مکث، در ذهن مدافع تردید ایجاد کند و بر اساس عکس العمل مدافع و تغییر سرعت ( و احتمالاً تغییر مسیر ) از او عبور کند.
• در انجام این مهارت دانش آموز همچنین می تواند با صاف کردن شانه ها و بالاتنه خود به حالت عمودی و انجام یک دریبل آرام پیش از افزایش سرعت این مهارت را انجام دهد.
• در تمام مراحل اجرای این مهارت لازم است پا از محل زانوان خمیده بوده، سر و چانه بالا باشد.

4. دریبل با تعویض دست در جلوی بدن ( در حال حرکت )  

 تعویض دست در مقابل مدافع باید زمانی صورت گیرد که مسیر بازیکن دریبل زن توسط مدافع بسته شده است. در این صورت، بازیکن صاحب توپ با کوتاه کردن دریبل، در حالتی که روی پای خود نشسته، به سرعت توپ را در جلوی بدن خود به زمین زده و دست دریبل خود را عوض می کند.

• بهتر است دانش آموز پیش از اینکه مدافع به او کاملاً نزدیک شود، تعویض دست دریبل را انجام دهد.
• پس از تعویض دست، دانش آموز با حرکتی انفجاری مسیر خود را تغییر داده و از مدافع عبور می کند.

نمونه تمرینات

تمرین ۱

پس از نمایش هر یک از موارد توضیح داده شده در این بخش، با انتخاب ۲ دانش آموز در هر گروه چگونگی انجام هر مهارت را به عنوان سؤال مطرح کرده و از سایرین بخواهید تا اشکالات احتمالی را مشاهده و بیان کنند. سپس با اختصاص زمان به سایر دانش آموزان، به آنان فرصت دهید تا انجام مهارت را تجربه کنند.

تمرین ۲

تمرین دایره ای با توپ: در این تمرین دانش آموزان هر گروه به دور یک بازیکن میانی دایره ای تشکیل می دهند. تعدادی از دانش آموزان دارای توپ و تعدادی نیز بدون توپ هستند. دانش آموزان پیرامونی تلاش می کنند که جای خود را با یکدیگر عوض کنند و دانش آموزی که در مرکز قرار دارد، سعی می کند که جای آنان را اشغال کند. در این صورت هر دانش آموزی که بدون جای تعیین شده در پیرامون دایره قرار می گیرد باید در مرکز دایره قرار گیرد.

• معلّم باید محل مناسب استقرار برای دانش آموزان پیرامونی و مرکزی را با علامت روی زمین مشخص کند.

تمرین ۳

با تعیین محل های محدوده های مختلف روی زمین، دانش آموزان هر گروه به فواصل ۲ یا ۳ متری از یکدیگر در هر محدوده یکی از انواع دریبل را انجام می دهند. مانند تمرین فوق، هر دانش آموز با رسیدن به آغاز هر محدوده، با انجام یکی از انواع دریبل در حال سکون برای حداکثر ۵ ثانیه توقف کرده و سپس وارد محدوده مربوط به یکی از انواع دریبل می شود.

تمرین ۴

تمرین ۳ نفره با ۲ توپ: دانش آموزان در گرو ههای ۳ نفره با دو توپ، ضمن پاس دادن به نفر میانی:

• به سمت نیمه زمین دویده و به خط انتهایی باز می گردند.
• به سمت خط انتهایی دیگر می دوند.
• زمانی که دانش آموز میانی توپ را از یک سمت دریافت کرده و به همان سمت پاس می دهد دانش آموز سمت دیگر با یکی از انواع دریبل که معلّم تعیین کرده حرکت می کند تا زمان مناسب برای پاس دادن به دانش آموز میانی فرا رسد.

تمرین ۵

شیرین کاری: هر گروه از دانش آموزان می توانند با معرفی نمایندگان خود، یک حرکت پیشرفته مربوط به مهارت دریبل در حال حرکت، مانند دریبل با دو توپ و… را نمایش دهند.