مهارت بسکتبال دوره اول متوسطه

پاس دادن، یعنی پرتاب توپ به محدوده ای مشخص و برای بازیکنی دیگر که با روش های مختلف و با استفاده از یک یا هر دو دست انجام می شود. پاس و دریافت توپ از مهارت هایی هستند که معمولاً مورد غفلت قرار می گیرند. با وجود این لازم است دانش آموزان برای انجام حملات گروهی موفق، این مهارت ها را به خوبی بیاموزند. پاس دادن و دریافت کردن به نوعی نشانگر میزان مهارت گروهی در حمله نیز هستند. به همین ترتیب، دان شآموزانی که به این دو مهارت تسلط دارند از موقعیت مناسبی برای حضور موفق در تیم برخوردارند. به عنوان یک اصل، دانش آموزان باید بیاموزند که پیش از دریبل به فکر پاس دادن باشند. به همین ترتیب، دریافت کننده نیز باید پس از دریافت توپ در موقعیتی که امکان حمله به سبد وجود داشته باشد، در وضعیتی تهدیدکننده قرار گیرد .

اصول پاس دادن

 از وضعیت آماده برای حرکات بعدی، یعنی با تعادل و پاها بازتر از عرض شانه، زانوان قدری خمیده و بدن کمی متمایل به جلو، پاس انجام شود.  در مراحل مقدماتی و سنین پایین، برای پاس دادن پاها باید روی زمین باشند.

• هنگام پاس دادن با یک پا در جهت پاس گام برداشته شود.
• در سنین پایین، پاس دهنده و دریافت کننده باید تماس چشمی برقرار کنند.
• توپ باید با حرکت سریع دست ( یا دست ها ) به سرعت و محکم پاس داده شود. پاس بسیار محکم، یا خیلی آرام مناسب نبوده و دریافت توپ را دچار مشکل می کند.
• پاس باید با دقت به سمت یک هدف که معمولاً یک یا هر دو دست دریافت کننده هستند پرتاب شود.
• همچنین می توان پاس را به صورت زمینی و یا هوایی انجام داد. در سنین پایین توصیه می شود از پاس های قوس دار استفاده نشود.
• توپ باید با زمانبندی مناسب و هنگامی که دریافت کننده آزاد ( بدون مدافع ) است در اختیار او قرار گیرد، نه دیرتر و نه زودتر.
• پاس دهنده می تواند با استفاده از حرکات فریب دهنده با بدن یا توپ ( اصطلاحاً گول زدن ) مدافعان را دچار سردرگمی کند. گول زدن با توپ، حرکت بدن، چشمان و… امکان پذیر است.

محدودۀ پاس

 معمولاًدر اطراف مدافعی که در مقابل دانش آموز صاحب توپ، قرار دارد پنج منطقه برای پاس دادن وجود دارد. این وظیفه دانش آموز پاس دهنده است که با عبور توپ از محدوده مناسب، پاس را به هم تیمی خود برساند.

 این مناطق عبارت اند از :

• بالای سر مدافع،
• سمت چپ سر مدافع،
• سمت راست سر مدافع،
• سمت راست پای مدافع،
• سمت چپ پای مدافع.

 در صورتی که فشار دفاعی از پاس سریع جلوگیری کند، لازم است پاس دهنده به وسیله فریب دادن (گول زدن ) مدافع با توپ، بدن و یا هر دو، منطقه مناسب جهت پاس دادن را پیدا کند.

اصول دریافت توپ

 دریافت کننده باید  :

• کف دستان خود را در محدوده سینه به عنوان هدف به پاس دهنده نشان دهد، به صورتی که انگشتان به طور طبیعی باز بوده به سمت بالا قرار گرفته و انگشتان شست نیز به طرف یکدیگر باشند.
• فاصله دو دست نباید به صورتی باشد که توپ از بین آنها عبور کند.
• با نگاه کردن به مسیر حرکت توپ بر آن تمرکز داشته باشد. (اصطلاحاً گفته می شود بازیکنان باید توپ را با چشمان خود نیز  دریافت کنند )
• با انگشتان خود توپ را دریافت کرده و از تماس آن با کف دست خودداری کند.
• برای دریافت توپ به طرف آن حرکت کند، تا احتمال توپ ربایی توسط مدافعان را به حداقل رساند، مگر اینکه در حال حرکت یا پرش در مسیری به جز مسیر حرکت توپ باشد.
• توپ را در حالت آماده برای حرکت بعدی دریافت کند.
• در صورتی که قصد دریافت با یک دست را داشته باشد، کف دست هدف را به پاس دهنده نشان دهد، دست هدف خود را از آرنج قدری خمیده و به صورتی از بدن دور کند که در دورترین فاصله از مدافع قرار گیرد. بلافاصله پس از دریافت توپ، حفاظت از توپ را با دو دست و در وضعیت آماده برای حرکت بعدی تکمیل کند.

انواع پاس

دانش آموزان باید توانایی شناسایی موقعیت و انجام پاس مناسب در آن موقعیت را داشته باشند.

1. پاس سینه به سینه

یکی از متداول ترین انواع پاس است که معمولاً در مواقعی که دانش آموز تحت فشار دفاعی نبوده یا مدافعی وجود نداشته باشد به کار می رود. برای انجام این پاس دانش آموز باید:

• موارد ذکر شده در بخش اصول پاس دادن و گرفتن توپ با دو دست را رعایت کند.
• از حالت آماده برای حرکت بعدی به طور همزمان با چرخش توپ به سمت بدن، به صورتی که انگشتان شست در پشت توپ قرار گیرند، در جهت پاس گام برداشته و دستان خود را از حالت خم شده از آرنج ( با آرنج ها در نزدیکی بدن ) به صورت کاملاً کشیده در مسیر پاس، باز کند.
• در ادامه حرکت، با ضربه مچ هر دو دست به بیرون توپ را رها کند، به صورتی که شست ها به طرف پایین و انگشتان به سمت هدف، اشاره کنند. این روش قدرت لازم و دقت مناسب برای پاس را فراهم می کند.

نکته : در این حالت چرخش توپ به سمت پاس دهنده است.

2. پاس زمینی

معمولاً هنگامی استفاده می شود که امکان پاس مستقیم به دلیل وجود مدافع، شرایط مکانی خاص و ازدحام دانش آموزان وجود نداشته یا نیاز به تنظیم سرعت پاس با حرکت دریافت کننده باشد. این پاس، مشابه با پاس سینه به سینه است و برای انجام آن دانش آموز باید :

• هدف را روی زمین و در حدود دوسوم فاصله از دریافت کننده در نظر گیرد.
• سایر موارد، مانند شروع و ادامه حرکت، حرکت دست ها و پاها را مانند پاس سینه به سینه انجام دهد.
• پاس را با قدرتی انجام دهد که پس از برخورد به زمین در محدوده کمر تا سینه دریافت شود، به همین دلیل گام برداشتن در مسیر پاس از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

نکتۀ   ۱  :   چرخش توپ به سمت پاس دهنده به دریافت کننده کمک می کند که توپ را با تسلط بیشتری دریافت کند.

نکتۀ ۲  :   پاس های هوایی از پاس های قوس دار و زمینی سریع ترند.

3. پاس بالای سر

معمولاً برای عبور توپ از بالای مدافعان و خصوصاً زمانی که دست آنها پایین یا در کنار بدن قرار دارند، هنگام خروج توپ از محل های شلوغ و یا پاس دادن به دانش آموز بلند قامت و غیره استفاده می شود. برای انجام این پاس دانش آموز باید :

• موارد ذکر شده در بخش اصول پاس دادن و گرفتن توپ با دو دست را رعایت کند.
• از حالت آماده برای حرکت بعدی، توپ را از ناحیه سینه به بالای پیشانی منتقل کند. در این وضعیت دست ها از ناحیه آرنج خم شده و آرنج ها به طور طبیعی در نزدیکی بدن قرار گیرند و از بردن توپ به پشت سر خودداری شود.
• برای پاس دادن دست ها به سمت دریافت کننده کشیده شده و درست مانند پاس سینه به سینه، با ضربه مچ ها به سمت بیرون و ادامه حرکت، توپ به سمت هدف رها می شود.

نکته :  به دلیل پرتاب توپ از ارتفاع بالاتر، پاس بالای سر از انواع پاس هوایی محسوب شده و نباید به عنوان پاس زمینی استفاده

شود.

4. پاس یکدستی

از مهم ترین انواع پاس در بسکتبال است که از سرعت بالایی نیز برخوردار است و غالباً به صورت هوایی یا زمینی، هنگامی به کار می رود که مدافع در نزدیکی پاس دهنده قرار دارد. برای انجام این پاس دانش آموز باید :

• موارد ذکر شده در بخش اصول پاس دادن و گرفتن توپ با یک دست را رعایت کند، به صورتی که یک دست در پشت توپ ( با انگشتان به سمت بالا ) و دست دیگر جهت هدایت و حفظ تعادل در کنار توپ قرار گیرند.
• دست پشت توپ را پایین تر از شانه نگه داشته و از ناحیه آرنج و همچنین مچ خم کند. انگشتان این دست که در تماس با توپ هستند به طور طبیعی از یکدیگر باز بوده و به سمت بالا اشاره کنند.
• از حالت آماده برای حرکت بعدی، به سمت جلو، خارج از بدن مدافع و یا به دور بدن او گام برداشته و پاس را انجام دهد.
• مانند تمامی انواع پاس، ارتباط چشمی با دریافت کننده برقرار کرده باشد.
• با انجام عمل پاس، به همراه ضربه مچ، دست پشت توپ را در جهت هدف کشیده و انگشتان آن به سمت هدف اشاره کنند.

نمونه تمرینات

تمرین ۱

پس از نمایش هر یک از موارد توضیح داده شده در این بخش، با انتخاب ۲ دانش آموز در هر گروه چگونگی انجام هر مهارت را به عنوان سؤال مطرح کرده و از سایرین بخواهید تا اشکالات احتمالی را مشاهده و بیان کنند. سپس با اختصاص زمان اندکی به سایر دانش آموزان، به آنان فرصت دهید تا انجام مهارت را تجربه کنند.

تمرین ۲

تمرین نشانه گیری: دانش آموزان هر گروه، در یک صف مقابل یک دیوار قرار می گیرند. بر روی دیوار منطقه ای برای هدف گیری ترسیم شده است. هر دانش آموز با رعایت اصول پاس دادن توپ را به سمت هدف پاس می دهد تا توپ به هدف اصابت کند و پس از آن در انتهای صف گروه خود قرار می گیرد تا دان شآموز بعدی مهارت خود را آزمایش کند.

تمرین ۳

تمرین ستاره: با قرار گرفتن دانش آموزان هر گروه به شکل ستاره، هر یک از آنان توپ را: با پاس سینه به سینه، با پاس زمینی، با پاس بالای سر، با پاس یکدستی، به دانش آموز هم گروهی خود پاس می دهد.

• نکته: دانش آموزان نمی توانند توپ را به دانش آموز کناری خود پاس دهند.
• تمرین ستاره را با ۲ توپ برای هر گروه نیز انجام دهید.

پاس و دریافت در حال حرکت

تلفیق مهارت های پاس و دریافت با مهارت های کار پا در حمله، موقعیت هایی را برای دانش آموزان فراهم می کنند که به شرایط مسابقاتی شباهت بسیار دارند. در عین حال معلمان باید نسبت به رعایت قوانین بسکتبال توجه و نظارت ویژه داشته باشند.

تمرین ۴

دانش آموزان هر گروه به ترتیبی که در شکل نمایش داده شده قرار می گیرند و یکی از آنان با پاس دادن، دویدن، دریافت توپ و تکرار آن به صورت رفت و برگشت در مسیر تعیین شده حرکت کرده و سپس جای خود را با یکی دیگر از دانش آموزان هم گروه خود عوض می کند.

تمرین ۵

دانش آموزان هر گروه، در دسته های ۲ نفره: با حرکت جانبی، با دویدن رو به جلو، از یک خط انتهایی شروع به پاس دادن به یکدیگر کرده و پس از رسیدن به انتهای زمین از طرف مقابل دوباره به همان ترتیب، به خط انتهایی اولیه باز می گردند. معلم می تواند با استفاده از سوت یا هر نوع علامت دیگر، از دانش آموزان بخواهد که تغییر مسیر دهند.

تمرین ۶

تمرین ۳ نفره با ۱ توپ: دانش آموزان در گرو ههای ۳ نفره با یک توپ، ضمن پاس دادن به نفر میانی:

• به سمت نیمه زمین دویده و به خط انتهایی باز می گردند.
• به سمت خط انتهایی دیگر می دوند.
• دریبل زدن مجاز نیست.

تمرین ۷

شیرین کاری: ۱ یا ۲ نفر از هر گروه انتخاب شده تا انواع پیشرفته تری از پاس در حالت سکون را که نیازمند مهارت زیادی هستند نمایش دهند، مانند پاس از پشت، پاس از بین پاها و غیره.