مهارت والیبال دوره دوم متوسطه

شاید حتی خود «ویلیام.جی.مورگان» هم، که ۱۲۶ سال پیش والیبال را پی ریزی کرد، فکر نمی‌کرد روزی اقبال عمومی به ورزشی که او ابداع کرده، به قدری فراگیر باشد که «والیبال» به عنوان پربیننده‌ترین رشته ورزشی المپیک نام بگیرد، یکی از پنج ورزش برترجهان نزد مردم شناخته شود و فدراسیون بین‌المللی آن نیز با عضویت ۲۲۰ فدراسیون ملی، بزرگ‌ترین نهاد ورزشی جهان باشد که موظف شود برای نیم میلیارد نفر از مردم زمین که والیبال بازی می‌کنند، برنامه‌های مختلف و متنوع تدوین کند. اما چنین شد و والیبال با چنان سرعتی نزد مردم اقصی نقاط جهان به محبوبیت رسید که امروزه علاوه برالمپیک، رقابت‌هایی از جمله قهرمانی جهان، جام جهانی، لیگ جهانی، جایزه بزرگ جهان، جام بزرگ قهرمانان قاره‌ها و قهرمانی نوجوانان و جوانان جهان، تنها بخشی از برنامه‌های جهانی برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران والیبال برای راضی نگه داشتن علاقه‌مندان به این ورزش است. چه آن که فدراسیون جهانی والیبال (FIVB) در این سال‌ها برنامه‌هایی بین‌المللی با عناوینی همچون: والیبال همگانی، والیبال با محدودیت قد، والیبال برای رده‌های سنی از خردسالان تا نوجوانان و… را برگزار می‌کند که همه و همه بیان‌گر توجه و علاقه‌مندی جامعه جهانی به این رشته ورزشی است.

در دو دهه گذشته نیز با ظهور والیبال ساحلی، بخش دیگری از طرفداران ورزش‌هایی که در عین رقابت جدی برای قهرمانی، مفرح و توریستی هم قلمداد می‌شوند، به این رشته پیوستند تا والیبال ساحلی هم از همان ابتدای حضور بین المللی‌اش، با استقبالی چشمگیر از طرف ورزشکاران و علاقه‌مندان به ورزش مواجه شود. تا جایی که امروز از والیبال ساحلی، به عنوان یکی از درآمدزاترین ورزش‌های جهان نام برده می‌شود که درآمد حاصل از تورهای جهانی‌اش، میلیارد دلاری است.

واليبال در روز دوم فوریه سال ۱۸۹۵ ميلادی مطابق با بیستم بهمن ماه سال ۱۲۷۳ هجری شمسي، توسط ويليام. جی. مورگـان مدیر تربیت‌بدنی کالج Y.M.C.A در شهر هوليوک ايالت ماساچوست امريكا ابداع و معرفی شد که ابتدا مينتونت نام داشت.ts مورگان پس از این که دوستش جیمز نایسمیت، در سال ۱۸۹۱ ورزش بسکتبال را درهمان کالج ابداع کرد، با تلفیق ورزش هایی همچون بسکتبال و تنیس، شالوده ورزشی نو و مفرح را برای دانشجويان خود ریخت که بازی آن با توپی شبیه به توپ بسکتبال از روی توری مثل تور تنیس انجام می‌گرفت. به همین منظور، مورگان با استفاده از تور تنيس روي چمن كه به دو طرف ديوار سالن ورزش بسته می‌شد و با استفاده از تویی توپ بسكتبال كه به دليل سبكي وزن به دست ها آسيب نمی‌رساند، بازی را شروع كرد و همین شروع کافی بود تا این ورزش به سرعت از یک کالج به کالج دیگر و از شهری به شهر دیگر معرفی و منتقل شود. تا جایی که پس از یک سال (۱۸۹۶) مردم اکثر ایالت‌های امریکا با آن آشنا شده بودند. در همین سال، کمیته بین‌المللی ورزش کالج از مورگان دعوت کرد تا طی یک کنفرانس، قوانین و مقررات ورزش ابداعی‌اش را در حضور اساتید کالج تشریح کند. مورگان هم کنفرانس را در سالن ورزشی کالج تشکیل داد. جایی که تعدادی از دانشجویان را به دو گروه تقسیم کرده بود و در حالی که آن‌ها مشغول بازی بودند، نقطه نظرات خود را برای اساتید و اعضای کمیته شرح می‌داد. پروفسور آلفرد تی. هالستيد در جریان همین کنفرانس و با مــشاهده نحوه این بازی، پیشنهاد داد که این ورزش از مينتونت به واليبال تغيير نام پیدا کند؛ چرا که حرکت و نمود اصلی این بازی، در رد و بدل شدن توپ از روي تور است. مورگان هم این پیشنهاد را پذیرفت و به این ترتیب ورزش ابداعی اش شد والیبال. با اينكه واليبال در آغاز ورزشی سالني بود و در محل های سرپوشيده انجام می‌شــد، ولی كم‌كم توسط خود مردم به زمين‌هــای روبـــاز كشـيده شد و به شکل يكی از سرگرمی‌های محبوب تابستاني در پارک‌ها و سواحل درآمد.

تاريخچه واليبال در ايران

والیـــبال اواخر ســــال ۱۲۹۹ هجری شــمــسی توســــط میرمهدی ورزنده، استاد بزرگ ورزش ، بــه ایـران وارد و تعلیم آن از دارالمعلمین ورزش آغــاز شد. بازی والیبال در ایران در ابتدای امر دارای قواعد خاصی نبود و به شــکــل های مختــلفی انجام می شد. فنون و تاکتیک های والیبال نیز مانند قوانین آن پایه و اساس اصولی نداشت و هر بازیکن به ابتکار شخصی و اختصاصی خود که اکثراٌ با مشت زدن یا سمبه زدن همراه بود با تــوپ بازی می کرد. در سال ۱۳۰۲ شمسی با استفاده از تــرجــمـه مجلات خارجی قوانینی که در آن زمان در کشورهای ديگر اجرا می شد، در ایران نیز رایج شد.

از سال ۱۳۰۴ توجه عمومی نسبت به این ورزش بیشتر شد و ظرف مـــدت کــمــی طرفداران بسیاری جذب این ورزش شدند. به طوری که تمرینات والیبال در سه محل ، به طــور جدی و مستمر شروع و دنبال شد. این سه محل عبارت بودند از:

1. دارالمعلمین ورزش
2. کلوپ شایسته یا اجتماعیون
3. کلوپ ورزشی کالج البرز.

البته کالج البرز نسبت به دیگر مراکز ورزشی آن زمان، از امکانات بیشتر و بهتری بهره می برد و در نتیجه اکثر جوانان برای تمـریـن به این محل می رفتند.

اولین مسابقه والیبال در سال ۱۳۰۴ بین دو تیم دارالمعلمین ورزش و کـــلوپ شایسته انجام شد که باهیجان فراوان توام بود. چون مسابقه برای مردم تازگی داشت لذا حضور آنان باعث شد که رقابت بیشتری بین دو تیم مسابقه دهنده به وجود آمده و بر هیجان آن افزوده شود. این مسابقه مقدمه ای برای توسعه روز افزون این ورزش بود.

بازی والیبال به تــدریج به مدارس راه یافت و در اندک زمانی توسط مربیان فارغ التحصیل دارالمعلمین ورزش در مدارس و همچنین در شهرستانهای کشور رواج و عمومیت یافت.

شهرستان اصفهان اولین شهری بود که بعد از تهران در امر توسعه این ورزش فعالیت داشت. اولین مــســـابـقه شهرستان های ایران بین دو تیم والیبال کالج اصفهان و کالج البرز تهران برگزارشــد.

تهیه توپ والیبال یکی از مشکلات آن زمان بود و برای بازی والیبال اکثراً از توپ فوتبال استفاده می شد. سرانجام اولین توپ والیبال توسط شخصی به نام قمشه ای ساخته شد.

در سال ۱۳۱۴ یک دوره مسابقه باشگاهی در تهران برگزار شد که تیم والیبال باشگاه دربند جـام قهرمانی را برد. در همین سال نیز چند مسابقه دوستانه و تشویقی بین تیمهای بانوان تــهـــران انجام شد.

در سال ۱۳۱۸ اولین دوره مسابقات والیبال قهرمانی ایران همزمان با مسابقات ســـایـر رشــــته های ورزشی برگزار شد.

در ابتداي تاسیس فدراسیون های ورزشی (سال ۱۳۲۴) والیبال وبـســکـتبال دارای فدراسیون مشترک شدند و تا سال ۱۳۳۶ به همین نحو ادامه داشت. در آن سالها مسابقاتی تـــحــت عنوان قهرمانی باشگاهها ، دستجات آزاد ، انتخابی ، قهرمانی مدارس و دانشکده های هر شهرستان و نهایتاً قهرمانی کشور انجام می گرفت.

اشــــغــال ایران توسط نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم ، ارتباط ورزشی کشور ما به ویژه تیم های والیبال را با سربازان این نیروها به همراه داشت و راهی برای آشنا شدن با والیبال خارج از کـشــور بــود. در آن زمــان یــک مسابقه دوستانه بین یک تیم از کشورمان با ارتش روســیــه در بنــدر انـزلی انجام شد که این بازی به نفع تیم ایران خـــاتــمه یافت.

ترجمه کتاب قوانین والیبال در سال ۱۳۳۳ توسط دکتر سید ضیاءالدین شادمان، رئیس فـــدراسیون والــیــبال و بسکتبال وقت، و تهیه و تنظیم آن توسط استاد کاظم رهبری، رئیس تربیت بـــدنـــی آموزشگاه هــای پــایــتــخت، که از داوران ممتاز والیبال در کشورمان بودند، اقدامات ارزنده ای بود که شــکـل مــنظمی را در برگزاری مسابقات والیبال آن زمان فراهم نمود.

در پــایـــان سال ۱۳۳۶ ، والیبال دارای فدراسیون مستقل شد و آقای امیرعباس امین به عنوان اولیــن رئیس فدراسیــون والیبال کار خود را آغاز کرد.

در همین دوران بحث عضویت ایران در فدراسیون بین المللی والیبال جهان مطرح شد و سرانجام یک سال بعد (سال ۱۹۵۹ میلادی) این مهم به انجام رسید.

در سال ۱۹۵۸-tokio1337 برای اولین بار تیم ملی والیبال مردان پاکستان به تهران دعوت شد و چند مســابــقه دوستانه با تیمهای ملی وباشگاهی و ارتش ایران انجام داد. تیم ملی والیبال مردان ایران برای اولین بار در این سال تشکیل شد.

چندی بعد تیم ملی مردان ایران به مسابقات والیبال در بازیهای آسیایی ۱۹۵۸ توکیو اعزام شد. اعضای این تیم را هشت بازیکن (کمال پورهاشمی، عبدالمنعم کمال، محمد اسمعیل اشتری، محمد شریف زاده، عــبــاس تــهــرانی، مـحمود عدل، حسینعلی امیری و سیاوش فرخی) تشکیل می دادند و مربی تـــیم هم استاد فــریــدون شریف زاده از بزرگان والیبال، بسکتبال و فوتبال آن دوران بود و سابقه عضویت در تیم گالاتا سرای ترکیه را هم داشت.

این تیم که برای اولین بار در چــنیـــن رویداد مهمی شرکت کرده بود، توانست با افتخار و سربلندی مقام دوم مسابقات را کسب نموده و مدال نقره اولین دوره مسابــقــات والیبال بازیهای آسیایی را برای کشورمان بــه ارمغان آورد.

پس از این مسابقات، فعالیت های بیــن الــمللی بیشتری در ورزش والیبال ایران آغاز شد. اعزام مربیان و داوران به کلاسهای بین المللی، دعوت از تیم هــای خارجی و اعزام تیمهای ملی کشورمان به تورنمنت ها و مسابقات رسمی بین المللی مانند بازیهای آسـیایی، مسابقات قهرمانی آسیا، غرب آسیا، آسیای مرکزی، قهرمانی جهان، جام جهانی، دانشجویان جهان، ارتشهای جهان، ناشنوایان جــهـان، معلولین جهان و راه آهن های جهان و جام های جمهوریت ترکیه، ریاست جمهوری قزاقستان، شیخ راشد امارات و… بخشی از این فعالیــت هـاست.

در رویـداد های داخلی، برگزاری مسابقات والیبال لیگ سراسری ایران با عنوان جام پاسارگـــارد که در سالهای ۱۳۵۳ ، ۱۳۵۴ و ۱۳۵۵ انجام شد و مسابقات بین المللی دهه فجر و لیگ های برتر و دسته اول باشگاهها كه از سال ۱۳۷۲ تاکنون انجام مي شود از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و در رواج و گسترش و پیشرفت والیبال در کشور تاثیر فراوان برجای گذارده است.

والیبال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی

در سالهای اولیه پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، تحت تاثیر شرایط جنگ تحمیلی علیه کشورمان و به علت تعویض های پیاپی روسای فدراســیــون و تـغییرات وسیع در کادر هیئت رئیسه، برنامه های والیبال شکل پایداری نداشت و بیشتر کوشش می شــد در زمیــنــه ورزش عــمــومــی و همگانی برنامه ریزی شود. لذا به جای رقابت های باشگاهی، برنامه ریزی بریا برگزاری همه ساله مسابقات قهرمانی کشور انجام شد که این رقابتها همچنان نیز برگزار می شوند.

رفته رفته با پایان یافتن جنگ تحمیلی و سامان یافتن مدیریت و برنامه ریزی در ورزش کشور، برنامه ها و مسابقات والیبال نیز در سراسر کشور به لحاظ اجرا، کمیت و کیفیت شکل بهتری به خود گرفت. دوباره اعزام تیم ها به خارج از کشور و دعوت از تیم های خارجی از سر گرفته شد و والیبال پا در راه شروعی دوباره نهاد.

مسابقات والیبال بین المللی دهه فجر که از سال ۱۳۶۵ تا سال ۱۳۷۹ برگزار شد از جمله رویــدادهــای ارزنده در تاریخ والیبال ایران اســت که به پیشرفت والیبال کشورمان سرعت بخشید و زمینه ای شد برای توجه باشگاه ها و تیمداری در والیبال داخلی. تا جایی که لیگ های برتر و دسته اول باشگاه های کشور به شکل نوین خود یعنی آن طور که در دنیا معمول بود، پی ریزی شد و سال به سال رونق یافت.از سوی دیگر، با به کار گرفتن مربیان نام آشنای جهان والیبال همچون ایوان بوگاینکوف و یوتسا ستکوویچ در کنار مربیان داخلی در رده پایه به امر بازیکن سازی و آموزش توجه ویژه شد. همچنان که با حضور مربیان بین المللی دیگری نظیر پارک کی وون، میلوراد کیاچ، زوران گائیچ، خولیو ولاسکو، اسلوبودان کواچ، رائول لوزانو، ایگور کولاکوویچ و ولادیمیر آلکنو در راس کادر فنی مردان ایران علم روز والیبال به بازیکنان ایران منتقل شد و مربیان ایرانی در کنار این مربیان تراز اول والیبال دنیا رشد پیدا کردند و موفق به کسب تجربه شدند.

از این روست که طی سال‌های اخیر عناوین متعدد جهانی و آسیایی و مدال‌های رنگارنگ والیبال در رده‌های نوجوانان، جوانان و بزرگسالان افتخار بی‌چون و چرایی برای ورزش ایران رقم زده و والیبال را به عنوان پرافتخارترین ورزش گروهی ایران به همگان معرفی کرده است.

والیبال ایران در شهریور ماه ۹۶ در رقابت های جام قهرمانان بزرگ جهان به نخستین مدال جهانی خود در رده بزرگسالان دست یافت و برای نخستین مرتبه در تاریخ در شهریور ماه ۱۴۰۰ با یک مربی ایرانی به نام بهروز عطایی به مقام قهرمانی رقابت های والیبال قهرمانی مردان آسیا رسید.

کسب کرسی‌های قابل توجه در فدراسیون جهانی و کنفدراسیون آسیا توسط نمایندگان ایران نیز از دیگر افتخارات والیبال کشورمان در این سالهاست که اینک مهمترین آنها عضویت دکتر محمد رضا داورزنی در هیئت رئیسه فدراسیون جهانی والیبال و کنفدراسیون آسیاست.